Dnia 4 czerwca 2023 r. w naszej szkole odbyła się uroczystość upamiętniająca tragiczne wydarzenia sprzed osiemdziesięciu lat. 4 czerwca 1943r. hitlerowcy dokonali pacyfikacji naszej miejscowości, mordując wówczas 28 mieszkańców Krajna.
W uroczystości udział wzięli: pan Przemysław Łysak, Wójt Gminy Górno, ksiądz Antoni Tofil, proboszcz w Parafii Rzymskokatolickiej w Okonku pw. Matki Bożej od Wykupu Niewolników (Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska), wnuk pani Franciszki Tofil, jednej z kobiet zamordowanych w czasie akcji pacyfikacyjnej, pani Aneta Grzegolec, kierownik Środowiskowego Domu Samopomocy w Woli Jachowej, pani Marta Obarzanek, wicedyrektor Szkoły Podstawowej im. ks. Jerzego Popiełuszki w Krajnie, przedstawiciele stowarzyszeń działających na terenie naszej gminy, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej z Krajna, mieszkańcy Krajna, dyrekcja, grono pedagogiczne oraz uczniowie naszej szkoły.
Uroczystość rozpoczęła się wprowadzeniem sztandarów Ochotniczej Straży Pożarnej i Szkoły Podstawowej im. ks. Jerzego Popiełuszki w Krajnie oraz odśpiewaniem hymnu państwowego. Następnie pani Małgorzata Pajdała, dyrektor szkoły, powitała przybyłych gości oraz zaprosiła zebranych na szczególną lekcję historii. Tym razem udzielili jej nasi uczniowie w specjalnie przygotowanym programie artystycznym. Po krótkim przedstawieniu ogólnego rysu historycznego dotyczącego pacyfikacji na ziemiach polskich, dwie uczennice odczytały wspomnienia pani Florentyny Krogulec, ówczesnego kierownika Szkoły Podstawowej w Krajnie, naocznego świadka tragicznych wydarzeń sprzed osiemdziesięciu lat. Przejmujące fragmenty pamiętnika przeplatane były odśpiewaniem wzruszających pieśni i recytacją pięknych, patriotycznych wierszy. Na koniec zostały odczytane nazwiska wszystkich zamordowanych osób oraz zapalono 28 zniczy, z których każdy symbolizował oddane za Ojczyznę ludzkie życie.
Następnie głos zabrali: pan Przemysław Łysak, Wójt Gminy Górno oraz ksiądz Antoni Tofil, wnuk pani Franciszki Tofil. Nie kryli wzruszenia po obejrzeniu zaprezentowanego przez uczniów programu artystycznego. Obaj panowie zwrócili również uwagę na konieczność zachowania w pamięci tych tragicznych wydarzeń i krzewienia wśród młodego pokolenia szacunku do historii, także tej tragicznej i trudnej.
Kolejna część uroczystości miała miejsce pod pomnikiem upamiętniającym pomordowanych mieszkańców wsi. Najpierw minutą ciszy uczczono pamięć zabitych, po czym złożono wieńce i zapalono znicze.
Następnie wszyscy zebrani w szczególnym pochodzie ze sztandarami na czele przemaszerowali do Kościoła p.w. Chrystusa Króla w Krajnie, gdzie została odprawiona podniosła Msza Święta w intencji pomordowanych. Dalsze uroczystości miały miejsce na cmentarzu parafialnym w Krajnie.
Uroczyste obchody kolejnych rocznic upamiętniających te tragiczne wydarzenia powinny nam przypominać, że zgodnie ze słowami Tomasza Strzembosza „(…) bez znajomości przeszłości nie można ani sensownie żyć dzisiaj, ani budować przyszłości (…)”.
80 lat temu ziemia krajeńska zabarwiła się na czerwono od krwi bestialsko zamordowanych swoich synów i córek. Gehenna ludności zakończyła się, kiedy oprawcy naliczyli 28 zabitych. Życie w obronie Polski oddali:
- Śp. Antonina Niburska lat 30
- Śp. Franciszka Niburska lat 23
- Śp. Antoni Borycki lat 22
- Śp. Ludwik Borycki lat 24
- Śp. Mieczysław Borycki lat 18
- Śp. Stanisław Cendrowski lat 20
- Śp. Damazy Ginter lat 30
- Śp. Józef Jaguś lat 38
- Śp. Józef Jamrożek lat 32
- Śp. Antoni Kowal lat 42
- Śp. Józef Kowal lat 41
- Śp. Józef Krawczyk lat 23
- Śp. Franciszek Kuroś lat 30
- Śp. Jan Niburski lat 38
- Śp. Stefan Niburski lat 18
- Śp. Franciszek Sobieraj lat 60
- Śp. Józef Susło lat 22
- Śp. Adam Szlufik lat 62
- Śp. Antoni Szlufik lat 25
- Śp. Franciszek Szlufik lat 18
- Śp. Piotr Szlufik lat 35
- Śp. Piotr Szlufik lat 20
- Śp. Stanisław Szlufik lat 20
- Śp. Stanisław Szlufik lat 26
- Śp. Franciszka Tofil lat 60
- Śp. Władysław Tofil lat 23
- Śp. Andrzej Waldon lat 38
- Śp. NN