Sprawozdanie z programu wychowawczo-profilaktycznego

w roku szkolnym 2017/2018

Szkoła Podstawowa w Krajnie

 

Opracowanie Programu wychowawczo-profilaktycznego w oparciu o wyniki pogłębionych analiz potrzeb i kłopotów wychowawczych zgłaszanych przez rodziców oraz nauczycieli, problemów wynikających z wieku dorastania, z uwzględnieniem zagrożeń środowiskowych, zagrożeń od substancji psychoaktywnych, przemocą, narkomanią oraz innymi zagrożeniami cywilizacyjnymi oraz w oparciu o wyniki diagnozy czynników chroniących i czynników ryzyka ich wystąpienia.

Rodzaje diagnoz i badań przeprowadzonych w szkole, na bazie których Program Wychowawczo-Profilaktyczny został opracowany.

Zespół ds. profilaktyki wspólnie z nauczycielami, rodzicami i uczniami opracował Program Wychowawczo-Profilaktyczny, który zgodnie z obecnymi przepisami jest jednym dokumentem, określającym działania nauczycieli i szkoły na rzecz wspomagania rodziców w wychowaniu ich dzieci oraz wspierających uczniów na rzecz własnego osobowościowego rozwoju.

W tym celu:

• W roku szkolnym 2017/2018 przeprowadzono badanie wśród uczniów, nauczycieli i rodziców w celu powzięcia informacji o stopniu znajomości i przestrzegania norm społecznych w szkole, zarówno przez samych nauczycieli jak i uczniów. Tytuł badania brzmiał: „Bezpieczeństwo w szkole”. Głównym celem badania było zdobycie informacji niezbędnych do zbudowania wewnętrznej kultury organizacyjnej placówki opartej na zasadach poszanowania jednostki, wartościach uniwersalnych gwarantujących pełne poczucie bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego uczestników procesu kształcenia, systemy wartości są jednoznacznie określone, respektowane i są normą powszechnego postępowania, zaś mechanizm karania i nagradzania uruchamiany jest w wyjątkowych przypadkach odstępstw od utrwalonych norm.
• W roku szkolnym 2017/2018 przeprowadzono również badanie dotyczące „Oceny zachowania”. Badanie miało na celu wskazać na jakie zachowania należy zwrócić uwagę a co zdaniem badanych jest na odpowiednim poziomie. Badani raczej przychylnie wypowiadali się co do atmosfery w szkole, interwencji, natomiast zdecydowana większość jako główny problem postawiła hałas na przerwach. W przyszłym roku szkolnym zostaną przedsięwzięte kroki, aby hałas zminimalizować.
• W roku szkolnym 2017/2018 przeprowadzono badanie uczniów dotyczące samooceny. Badanie wskazało, że zdecydowana większość badanych ma wysoką samoocenę i akceptuje siebie. Jednakże badanie to miało również na celu wskazać jak dużą liczbę uczniów stanowią ci, którzy czują się osamotnieni, niedowartościowani –z analizy danych wynika, że jest to grupa 26%. Należy w przyszłym roku szkolnym podjąć takie działania, które będą wspierać takie osoby.
• Przeprowadzono również badanie „Szkoła promująca zdrowie”, dotyczące zgłoszenia szkoły do sieci szkół i programu Szkoły Promującej Zdrowie. Badanie miało poinformować, jak badani dbają o swoje zdrowie, jak spędzają wolny czas, czy spożywają odpowiednie posiłki, czy dbają o higienę. Badanie wszyło przeciętnie, ankietowani w dużej mierze nie dbają o swoje zdrowie, wolny czas dość często spędzają przed komputerem. Po wejściu do programu szkoła będzie zobowiązana przestrzegać i wprowadzić w życie założenia programu.

Zgromadzony materiał pozwolił na stworzenie zgodnego z celami kształcenia ogólnego Programu Wychowawczo-Profilaktycznego.

Podstawowe założenia naszego programu wychowawczo-profilaktycznego to:

• wspomaganie rozwoju ucznia w sferze emocjonalnej, społecznej i twórczej,
• przygotowanie uczniów do prawidłowego funkcjonowania w grupie społecznej (szkole, klasie),
• rozbudzanie poczucia własnej wartości, wiary we własne siły i możliwości,
• przeciwdziałanie przemocy, agresji i uzależnieniom,
• przeciwdziałanie pojawianiu się zachowań ryzykownych,
• troska o szeroko pojęte bezpieczeństwo podopiecznych, nauczycieli i rodziców.
• zapoznanie z normami zachowania obowiązującymi w szkole,
• promowanie zdrowego stylu życia,
• kształtowanie nawyków prozdrowotnych,
• rozpoznawanie sytuacji i zachowań ryzykownych, w tym korzystanie ze środków psychoaktywnych (lekarstw bez wskazań lekarskich, papierosów, e-papierosów, alkoholu i narkotyków),
• eliminowanie z życia szkolnego agresji i przemocy rówieśniczej,
• niebezpieczeństwa związane z nadużywaniem komputera, Internetu, telefonów komórkowych i telewizji,
• wzmacnianie poczucia własnej wartości uczniów, podkreślanie pozytywnych doświadczeń życiowych, pomagających młodym ludziom ukształtować pozytywną tożsamość,
• uczenie sposobów wyrażania własnych emocji i radzenia sobie ze stresem

Podstawowe zasady realizacji Szkolnego Programu Wychowawczo-Profilaktycznego obejmują:

• powszechną znajomość założeń programu - przez uczniów, rodziców i wszystkich pracowników szkoły,
• zaangażowanie wszystkich podmiotów szkolnej społeczności i współpracę w realizacji zadań określonych w programie,
• respektowanie praw wszystkich członków szkolnej społeczności oraz kompetencji organów szkoły,
• współdziałanie ze środowiskiem zewnętrznym szkoły (np. udział organizacji i stowarzyszeń wspierających działalność wychowawczą i profilaktyczną szkoły),
• współodpowiedzialność za efekty realizacji programu,
• inne (ważne dla szkoły, wynikające z jej potrzeb, specyfiki).

Przeciwdziałanie używaniu substancji psychoaktywnych przez uczniów

Realizując działania opisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. „w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii” (Dz. U. z 2015 r., poz. 1249) oraz uwzględniając zalecenia zawarte w § 2 ust.1 i 2 rozporządzenia zmieniającego z dnia 23 stycznia 2018 r. (Dz. U.  z 2018r., poz. 214) w naszej placówce zdiagnozowano czynniki ryzyka i czynniki chroniące oraz określono listę działań, mających na celu zapobieganie problemowi narkomanii.

Problematyka badawcza badania ewaluacyjnego koncentrowała się wokół obszarów związanych z: samopoczuciem dzieci/młodzieży w środowisku szkolnym, klasowym, relacjami z rówieśnikami, rodzicami, nauczycielami, zainteresowaniami, obowiązującymi zasadami. Ponadto w klasach starszych zostały zadane pytania o substancje psychoaktywne (narkotyki, dopalacze, e-papierosy) – głównie o wiedzę o nich, a także ich dostępność. Odbyło się szereg warsztatów i spotkań ze specjalistami z tego zakresu. W ramach Dni Profilaktyki odbyły się warsztaty z psychoterapeutą uzależnień, z funkcjonariuszem policji, przedstawicielami różnych profesji, którzy zachęcali do aktywnego spędzania czasu wolnego. Uczniowie mogli spotkać się także z pracownikami Kieleckiej Stacji Krwiodawstwa oraz z wolontariuszami z Europy. Uczniowie uczestniczyli w programach profilaktycznych „Antymina, Poszukiwanie zaginionej skarbonki, Cukierki, Czuj, mów, ufaj”.

 

Plan działalności

Na bazie przeprowadzonych prac, opracowanych dokumentów oraz wyznaczonych w Rozporządzeniu obszarów, zaplanowane działania zostały podzielone na cztery kategorie, tj. działalność:

1. wychowawczą,
2. edukacyjną,
3. informacyjną,
4. profilaktyczną.

Zaplanowane działania na najbliższe lata szkolne, a rozpoczęte w bieżącym roku mają na celu, opisane w Rozporządzeniu, skuteczne przeciwdziałanie pojawianiu się zachowań ryzykownych związanych z używaniem środków odurzających, substancji psychoaktywnych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych przez uczniów i wychowanków naszej placówki, w szczególności charakteryzujących się nieprzestrzeganiem przyjętych dla danego wieku zwyczajowych norm i wymagań, niosących ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego oraz jego otoczenia społecznego.

Realizacja powyższych działań przebiegała w ścisłej współpracy:

1. Z rodzicami:

• zebrania klasowe rodziców,
• rozmowy indywidualne w sprawach uczniów,
• spotkania grupowe dotyczące zagrożeń,
• szkolenia,
• angażowanie w organizację imprez szkolnych,
• mobilizowanie uczniów do aktywności,
• „drzwi otwarte”.

2. Z instytucjami wspierającymi rozwój i wychowanie jak:

• Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna,
• Policja z Daleszyc
• Komenda Miejska Policji w Kielcach
• Ośrodek Zdrowia (lekarze rodzinni),
• Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej i Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
• Stowarzyszenie Nadzieja Rodzinie
• Sąd Rodzinny,
• Świętokrzyskie Centrum Profilaktyki i Edukacji

3. Podnoszenie kwalifikacji

Pod koniec roku szkolnego 2017/18 została przeprowadzona ewaluacja programu wychowawczo-profilaktycznego. Ewaluacja objęła uczniów, nauczycieli i rodziców.

Ewaluacja została przeprowadzona poprzez:

• obserwację zachowań uczniów i zachodzących w tym zakresie zmian
• analizę dokumentacji
• przeprowadzanie ankiet wśród uczniów, rodziców i nauczycieli
• rozmowy z rodzicami i uczniami
• wymianę spostrzeżeń w zespołach wychowawców i nauczycieli

I. Działalność wychowawcza obejmuje w szczególności:

1. współdziałanie całej społeczności szkoły na rzecz kształtowania u uczniów wiedzy, umiejętności i postaw określonych w sylwetce absolwenta;
2. kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie i odpowiedzialność za własny rozwój należą do jednych z najważniejszych wartości w życiu, a decyzje w tym zakresie podejmowane są w poczuciu odpowiedzialności za siebie i innych;
3. współpracę z rodzicami lub opiekunami uczniów w celu budowania spójnego systemu wartości oraz kształtowania postaw prozdrowotnych i promowania zdrowego stylu życia oraz zachowań proekologicznych;
4. wzmacnianie wśród uczniów i wychowanków więzi ze szkołą oraz społecznością lokalną;
5. kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole lub placówce, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, wychowanków i wychowawców, a także nauczycieli, wychowawców i rodziców lub opiekunów,
6. doskonalenie umiejętności nauczycieli i wychowawców w zakresie budowania podmiotowych relacji z uczniami oraz ich rodzicami
7. wzmacnianie kompetencji wychowawczych nauczycieli i wychowawców oraz rodziców lub opiekunów;
8. kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, w tym poprzez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym;
9. przygotowanie uczniów do aktywnego uczestnictwa w kulturze i sztuce narodowej i światowej;
10. wspieranie edukacji rówieśniczej i programów rówieśniczych mających na celu modelowanie postaw prozdrowotnych i prospołecznych.

Analizując zebrane wyniki, okazuje się, że ankietowani oczekują: stałego kontaktu z rodzicami, stanowczości i konsekwencji ze strony nauczycieli, rozwiązywania problemów wspólnie z rodzicami, żeby rodzice nie dowiadywali się o problemach dziecka jako ostatni, więcej działań w zakresie kształtowania postaw tolerancji, szkolenia dla rodziców i nauczycieli np. pierwsza pomoc, choroby przewlekłe, nagradzanie dzieci, integracja. Ankietowani w większości nie zostali zapoznani z dokumentacją szkolną (programem wychowawczo-profilaktycznym, zagadnienia poruszane na zajęciach z wychowawcą, prawa i obowiązki ucznia, statut szkoły) - 80% ankietowanych, badani zwracają uwagę na to, że brak jest prelekcji na temat radzenia sobie z trudnościami wychowawczymi – 38,5%. Z analizy danych wynika, że należy zwrócić uwagę na edukację prozdrowotną np. śniadanie – zawsze je śniadanie w szkole 47,8%, 39,1% czasami, a 13% nigdy. Problemem jest również brak chęci uczniów do udziału w zajęciach sportowych, pozalekcyjnych, pomocy psychologiczno-pedagogicznej – 61,5% badanych. Natomiast dobrze została ocenione kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, w tym poprzez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym oraz wszystkie zadania z działalności, ponieważ szkoła organizuje rożnego typu wydarzenia, które mają na celu kształtowanie pozytywnych postaw obywatelskich i społecznych.

II. Działalność edukacyjna obejmuje w szczególności:

1. poszerzenie wiedzy rodziców lub opiekunów, nauczycieli i wychowawców na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, rozpoznawania wczesnych objawów używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, a także suplementów diet i leków w celach innych niż medyczne oraz postępowania w tego typu przypadkach;
2. rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych i społecznych uczniów;
3. kształtowanie u uczniów umiejętności życiowych, w szczególności samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania i wyrażania własnych emocji;
4. kształtowanie krytycznego myślenia i wspomaganie uczniów i wychowanków w konstruktywnym podejmowaniu decyzji w sytuacjach trudnych, zagrażających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu;
5. prowadzenie wewnątrzszkolnego doskonalenia kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie rozpoznawania wczesnych objawów używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, oraz podejmowania szkolnej interwencji profilaktycznej;
6. doskonalenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie profilaktyki używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego wieku rozwojowego.

Z analizy danych wynika, że podejmowanie szkolnej interwencji profilaktycznej uzyskało dobre wyniki jednakże należy zwiększyć ilość warsztatów ze specjalistami dla rodziców, nauczycieli i uczniów dotyczących problemów wychowawczych, uzależnień, tolerancji. Świadomość ankietowanych dotycząca uzależnień – 69,2%. Należy zwrócić baczniejszą uwagę na bezpieczeństwo i brak nałogów na dyskotekach, ponieważ 49% twierdzi, ze dyskoteki nie zawsze są wolne od nałogów. Na pomoc w rozwiązywaniu problemów ze strony pracowników szkoły może liczyć 46,2% ankietowanych (53,8% twierdzi, że nie może liczyć na pomoc),

III. Działalność informacyjna w szkole polega na:

1. dostarczeniu aktualnych informacji nauczycielom, wychowawcom i rodzicom lub opiekunom na temat skutecznych sposobów prowadzenia działań wychowawczych i profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem używaniu środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych i innych zagrożeń cywilizacyjnych;
2. udostępnieniu informacji o ofercie pomocy specjalistycznej dla uczniów i wychowanków, ich rodziców lub opiekunów w przypadku używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych;
3. przekazaniu informacji uczniom i wychowankom, ich rodzicom lub opiekunom oraz nauczycielom i wychowawcom na temat konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii;
4. informowaniu uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opiekunów o obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli i wychowawców oraz o metodach współpracy szkół i placówek z policją w sytuacjach zagrożenia narkomanią.

Działalność informatyczna zgodnie z wynikami badania i dokumentacją uzyskała bardzo dobry wynik, prawie 90% badanych uważa, że szkoła informuje o zagrożeniach, że prowadzone są spotkania ze specjalistami. Najsłabiej w tej grupie wyszło informowanie rodziców o obowiązujących procedurach, stały kontakt z rodzicami – 53,8% (negatywne odpowiedzi).

IV. Działalność profilaktyczna obejmuje:

1. realizowanie wśród uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opiekunów programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych oraz realizowanych celów profilaktycznych, rekomendowanych w ramach systemu rekomendacji, o którym mowa w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii,
2. przygotowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, jako alternatywnej pozytywnej formy działalności zaspokajającej ważne potrzeby, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej;
3. kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych przez uczniów, a także norm przeciwnych podejmowaniu innych zachowań ryzykownych;
4. doskonalenie zawodowe nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów i wychowanków zachowań ryzykownych;
5. Z analizy danych wynika, że dość dobrze oceniona zostało przeciwdziałanie agresji, zapewnienie bezpieczeństwa i dobrych warunków w szkole – 69,2%, promowanie osiągnięć uczniów, rozwijanie zainteresowań, integracja działań profilaktyczno - wychowawczych, kształtowanie postaw patriotycznych – 43%, kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środków odurzających – 76,9%. Realizacja programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych oraz realizowanych celów profilaktycznych - 67% badanych (odp. pozytywne).

Natomiast bardzo słabo „wyszło” zapobieganie agresji słownej i wulgaryzmom w wypowiedziach uczniów, które słychać w ich rozmowach między sobą np. na przerwach – 65% oraz brak konsekwentnego egzekwowania ustalonych w szkole norm i zasad zachowania przez nauczycieli, rodziców i uczniów – 78%. Mimo oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, jako alternatywnej pozytywnej formy działalności zaspokajającej ważne potrzeby, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej zdaniem badanych i po analizie dokumentacji wynika, że uczniowie bardzo niechętnie korzystają z tej oferty – 61,5% (odp. negatywne).

WNIOSKI:

1. Rozbudzanie pasji, motywacji do nauki np. poprzez ciekawe metody i narzędzia pracy
2. Przeciwdziałanie agresji słownej, fizycznej psychicznej
3. Budowanie systemu wartości u dzieci
4. Zwracanie uwagi na kulturę osobistą, w tym na kulturę języka (wulgaryzmy)
5. Integracja, np. wycieczki wielodniowe, nocne projekcje filmów, dni tematyczne
6. Konsekwentne egzekwowania ustalonych w szkole norm i zasad zachowania, w tym używania telefonów komórkowych
7. Zwracanie baczniejszej uwagi na samotność w tłumie
8. Więcej działań w zakresie kształtowania postaw tolerancji
9. Szkolenia dla rodziców i nauczycieli np. pierwsza pomoc, choroby przewlekłe
10. Rozwiązywanie problemów wspólnie z rodzicami, stały i bieżący kontakt
11. Oferta dla dzieci uzdolnionych
12. Zawracanie uwagi na wygląd niezgodny z wytycznymi w Statucie szkoły